کد مطلب:45165 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:517

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

اگر اصحاب شورا به توافق كامل نرسند و با هم اختلاف داشته باشند در اين صورت راه علاج چيست؟

مشهور اين است كه هرگاه هر دو نظر موافق اسلام باشد، رأي اكثريت مقدم است، ولي اين ترجيح وقتي است كه در ميان مشورتكنندگان رئيس علي الاطلاقي نباشد، در اين صورت مسلما رأي اكثريت مقدم است.
ولي اگر در ميان آنان رئيس صالح و شايستهاي باشد وظيفه اوست كه خود را در جريان شور قرار دهد و هركدام از آراء را كه مطابق اسلام تشخيص بدهد، آن را برگزيند و اگر هر دو نظر با موازين اسلامي سازگار باشند، رئيس موظف است هركدام از آنها را كه بحال امت بهتر و مفيدتر تشخيص دهد، برگزيند، در اين صورت فرقي ميان رأي اكثريت و اقليت نيست شايد آيه: «فاذا عزمت فتوكل علي الله» اشاره به اين حقيقت باشد كه اتخاذ تصميم نهائي با رئيس است او است كه پس از برگزاري مشاوره و روشن شدن نتيجه مشورت بايد هرگونه ترديد و دودلي را برطرف بسازد و با قاطعيت تصميم بگيرد.
چنانكه ميفرمايد:
«و شاورهم في الأمر فاذا عزمت فتوكل علي الله».
] در كارها با آنان مشورت كن، اما هنگامي كه تصميم گرفتي بر خدا توكل كن[. آلعمران/159.
اين آيه مشتمل بر دو مطلب است :
1-پيامبر را مأمور ساخته كه با مسلمانان به مشورت بپردازد و به آراء و نظريات آنان گوش فرا دهد، زيرا تبادل نظر و برخورد آراء با يكديگر، افكار را بارور مي سازد و انسان را به نتيجه كامل و رأي درست ميرساند، همچنانكه از برخورد سيمهاي مثبت و منفي برق، نور و حرارت توليد ميشود و لذا بر حاكم اسلامي واجب است در امور جامعه، با مسلمانان مشورت نمايد و از استبداد و خودرأيي دوري گزيند و آيه به اين وظيفه مهم و حساس اشاره كرده و ميفرمايد:
«و شاورهم في الأمر».
2-وظيفه بزرگ حاكم اسلامي است كه بعد از مشورت و شنيدن آراء گوناگون و بررسي و مطالعه جوانب مختلف ، هركدام از آنها را كه اصلح به حال امت تشخيص داد، برگزيند و به اين حقيقت اشاره كرده و ميفرمايد: «فاذا عزمت…» يعني بعد از مشاوره د ر انتخاب رأي بهتر، بههنگام تصميم نهائي بر خدا توكل كن به اين معني در عين فراهم نمودن اسباب و وسائل عادي، استمداد از قدرت بي پايان الهي را فراموش مكن.
قابل توجه اينكه در جمله «شاورهم في الامر فاذا عزمت» مسئله مشاوره بهصورت جمع ذكر شده (و شاورهم) ولي تصميم نهائي به عهده پيامبر(ص) گذارده شده و بهصورت مفرد ذكر شده است (عزمت).
اين اختلاف تعبير، اشاره به يك نكته است و آن اينكه: بررسي و مطالعه جوانب مختلف مسائل اجتماعي بايد بهصورت دسته جمعي انجام بگيرد و وظيفه حوزه شورائي تنها اظهار نظر است، ولي در اتخاذ تصميم نهائي و اجراي آن، اراده واحد بايد به كار افتد، و در غير اينصورت هرج و مرج پديد ميآيد.

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني